Vanille in de Oudheid (586 vChr)

Al sinds mensenheugenis drinken mensen in het Mediterrane gebied wijn. Die 'oerwijn' was zuur, omdat je maar moest afwachten welke schimmel in het druivensap terecht zou komen. Tegenwoordig heeft de vinologie het proces volledig onder controle, maar lang geleden moest men allerlei zoete ingrediënten aan wijn toevoegen om hem ietwat drinkbaarder te maken.

[De 'keizerlijke vanille']

Men gebruikte uiteraard de beschikbare ingrediënten, waaronder honing, vijgensap of boomhars. Die laatste variant wordt nog steeds toegepast in de Griekse Retsina-wijnen. Maar men voegde ooit ook vanille toe om de wijn aangenamer te laten smaken.

Wijn verrijkt met vanille was meer dan 2.500 jaar geleden populair onder de rijke bovenklasse in Jeruzalem, suggereren onderzoekers in een studie[1]. De wetenschappers verrast om sporen van vanille te vinden in sommige van de oude voorraadpotten, die werden opgegraven uit puin veroorzaakt door de Babylonische vernietiging van Jeruzalem in 586 vChr.

Vanille in het Midden-Oosten, eeuwen voordat Columbus het Amerikaanse continent ontdekte? Is dat mogelijk?

Jawel, want er groeien ook in de Centraal-Afrikaanse oerwouden enkele soorten vanille, waarvan de Vanilla imperialis de grootste verspreiding heeft (pdf). Een goede Nederlandse vertaling van de wetenschappelijke naam zou de 'keizerlijke vanille' zijn en die geeft al direct aan dat de invoer behoorlijk prijzig moest zijn geweest. De vanille moest namelijk via oeroude handelswegen met karavanen door de snikhete Sahara worden vervoerd.

In de loop van de tijd is men de keizerlijke vanille geheel uit het oog verloren. Slechts enkele verstokte liefhebbers van zeldzame orchideeën willen wellicht graag een exemplaar van deze zeldzame soort in hun collectie opnemen. Maar het zou beslist interessant zijn om deze soort eens goed te bestuderen. Misschien bezit deze vanille wel eigenschappen die van belang kunnen zijn voor de teelt van de reguliere vanille.

[1] Amir et al: Residue analysis evidence for wine enriched with vanilla consumed in Jerusalem on the eve of the Babylonian destruction in 586 BCE in PloS One – 2022. Zie hier.