Sambal

Sambal, sambalan of sambel is een kruidenpasta of smaakversterker gemaakt op basis van chilipepers. Afhankelijk van de nationale of regionale voorkeuren kan een sambal vervaardigd worden van de beschikbare rassen. In Indonesië en Maleisië is de basispeper meestal een chilipeper die onder verschillende namen bekend staat: lombok, cabai (tjabé) of rawit. In Suriname wordt sambal vaak gemaakt met Madame Jeanette.

Het woord 'sambal' heeft een hele reis achter de rug. Waarschijnlijk heeft het de chilipeper gevolgd toen deze, eenmaal vanuit de koloniën in Midden-Amerika naar Europa overgebracht, vanuit Spanje en Portugal zijn lange reis over de wereld begon.

In ieder geval heet sambal in het Indisch, Indonesisch en Maleis gewoon 'sambal'. Vervolgens vinden we het spoor terug in de taal van de Tamils in zuidelijk India, waar de pasta sambhar werd genoemd. Het woord kan teruggevoerd worden tot een combinatiewoord in het Sanskriet, waar sam 'samen' is en bharati 'brengen' of 'dragen'. Als we die twee woorden samenvoegen dan krijgen we 'samenbrengen'. Dat klopt want de (smaak van de) chilipepers wordt samengebracht met andere ingrediënten met een vijzel (ofwel mortier), tjobek en een stamper, de oelek.

Met een beetje nationale trots zouden we kunnen redeneren dat het woord 'sambal' dus ook uit het Nederlands kan zijn ontstaan, want 'samenbrengen' ofwel 'samenballen' betekent precies hetzelfde. Wie weet.