Twee woorden: Pepernoot en Kruidnoot

De benamingen pepernoot en kruidnoot worden veel door elkaar gebruikt. Dat is geheel ten onrechte, want het zijn toch echt twee verschillende noten koekjes.
Pepernoten worden traditioneel gemaakt van roggebloem, honing, anijs en kaneel. Ze lijken qua structuur een beetje op de taaitaai, maar smaken door de toevoegingen mild kruidig. De smaak is te vergelijken met ontbijtkoek. De naam pepernoot is dan ook te herleiden tot de peperkoek, een ietwat kruidiger variant van de ontbijtkoek.

Kruidnoten worden geproduceerd van tarwebloem. Aan die tarwebloem worden speculaaskruiden toegevoegd, waaronder kaneel, kruidnagel, witte peper, gember, nootmuskaat en kardemom.

Het meest in het oog springende verschil tussen pepernoten en kruidnoten is daardoor dat de kruidnoten harde baksels zijn, terwijl de pepernoten zachter van structuur zijn.

Zowel pepernoten als kruidnoten komen voort uit middeleeuwse kruidkoeken. Al uit de late zestiende eeuw zijn in Nederland recepten bekend voor peperkoekjes, suikerkoekjes en kruidkoekjes: allemaal stevig gekruide koekjes van tarwe- of roggebloem (of beide), gezoet met honing of suiker (of beide). De receptuur is zo divers dat het onderscheid tussen pepernoot en kruidnoot tot en met de achttiende eeuw niet is aan te wijzen. Ook de benaming van de baksels was inwisselbaar.

Al deze baksels worden als ingrediënten genoemd in kookboeken uit de zeventiende, achttiende en zelfs nog negentiende eeuw. Precies zoals sommigen nog steeds ontbijtkoek gebruiken als smaakmaker bij stoofvlees.

Pepernoten en kruidnoten zijn tegenwoordig onlosmakelijk verbonden aan Sinterklaas, al lijken ze steeds vroeger in het jaar in de supermarkt te liggen. Het bovenstaande toont al aan dat dit in het verleden niet (altijd) het geval was. Toch werden ze al in de zestiende eeuw uitgedeeld om zoete kinderen extra te belonen.

Vanaf de achttiende eeuw werden er specerijen uit het verre oosten aan de pepernoot toegevoegd, zoals peper, nootmuskaat, kaneel, gember en kruidnagel en zo ontstond de kruidnoot. Zo dwaalden de kruidnoot en de pepernoot van elkaar af. De kruidnoot werd de 'harde' variant, terwijl de pepernoot de 'zachtere' variant werd.

Maar in de loop der jaren wisselden de benamingen van kruidnoten en pepernoten van betekenis. De kruidnoot werd de pepernoot. En andersom.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten