Panda's, Bamboe en Jodium

De bedreigde reuzenpanda (Ailuropoda melanoleuca) is natuurlijk vooral bekend als logo van het Wereld Natuurfonds en veel mensen zullen daardoor denken dat het een aaibaar dier moet zijn. Onderhuids is de reuzenpanda echter een berensoort en die heeft nog steeds het spijsverteringssysteem van een carnivoor. Maar, onder invloed van hun specifieke habitat, moesten de reuzenpanda's wel overschakelen op een eenzijdig dieet dat slechts bestaat uit verschillende soorten bamboe.

Een vleeseter die uit nood vegateriër is geworden. Daar moesten wel tekorten aan belangrijke voedingsstoffen door ontstaan zijn. De trage voortplantingssnelheid, die een oorzaak is van de te kleine populatie, zou wel eens (mede) het gevolg kunnen zijn van een te laag niveau aan jodium, zo dachten wetenschappers[1]. Ze besloten om een viertal reuzenpanda's met voortplantingsproblemen eens een echo te geven en ontdekten dat twee van hen schildkliercysten hadden.

Omdat er een nauw verband bestaat tussen jodium en de functie van de schildklier, zou het bepalen van de inname van jodium via de voeding waarschijnlijk van groot belang zijn bij het instand houden van de soort in gevangenschap.

De schildklierhormoonspiegels in het bloed van volwassen reuzenpanda's in gevangenschap waren respectievelijk 64% en 46,9% van de te verwachte waarden voor zoogdieren met een vergelijkbaar lichaamsgewicht.

Bovendien is de reuzenpanda inheems in de bergen in de Chinese provincie Sichuan en dat blijkt nu net een gebied te zijn waar de bodem arm is aan jodium. Het vervelende is verder dat bamboe wel rijk is aan cyanogene glycosiden. In het lichaam worden die cyanogene glycosiden omgezet in het giftige cyanide (blauwzuur). Een grote inname van cyanogene glycosiden kan leiden tot gezondheidsproblemen door cyanidevergiftiging, zoals ademhalingsproblemen, hartstilstand en … vergroting van de schildklier. Bij reuzenpanda's bleek het niveau aan thiocyanaatgehalte, een metaboliet van die cyanide, (te) hoog.

Het gevolg van een te laag niveau aan jodium en een te hoog niveau aan thiocyanaat op de werking van de schildklier zal duidelijk zijn: de werking van de schildklier is helemaal ontregeld.

Wetenschappers onderzochten eerst maar eens hoeveel jodium bamboe wél bevat. Ze keken daarbij naar de verschillende soorten en naar de groeistadia. Daarna onderzochten ze de respons van de jodiumstatus van de reuzenpanda's, rekening houdend met hun leeftijd en het eten van verschillende delen van de bamboe,

Het bleek dat bamboebladeren de hoogste jodiumwaarden hadden (453 μg/kg droge stof), gevolgd door de jonge scheuten (84 μg/kg droge stof), terwijl de stengels de laagste waarden opleverden (12 μg/kg droge stof).

De urine jodium concentratie (UIC) bij reuzenpanda's in verschillende leeftijdsgroepen varieerden. Oudere reuzenpanda's bleken de laagste waarden te hebben: tijdens het stadium waarin alleen stengels beschikbaar waren voor consumptie hadden ze een UIC van slechts 9 μg/l, wat een behoorlijk stuk lager was dan die waarden tijdens het seizoen van bladeren en stengels 40 μg/l[2].

De onderzoekers adviseren om de reuzenpanda's gevarieerder te laten eten. Maar ja, dat was nu net het probleem met reuzenpanda's: die eten alleen maar bamboe. Daarom zou het toedienen van extra jodium te overwegen zijn.

[1] Milewski, Dierenfeld: Supplemental iodine as a key to reproduction in pandas? in Integrative Zoology – 2012
[2] Yao et al: Preliminary investigation on iodine nutrition in captive giant pandas in journal of Trace Elements in Medicine and Biology - 2021