Croissant

Wie geniet 's zondagsochtend vroeg nu niet van een heerlijke warme croissant, dat typisch Franse baksel van gerezen zoetig bladerdeeg. Op internet benoemt vrijwel iedereen de vorm van een croissant als die van een halve maan, maar dat is natuurlijk weer eens niet waar. Het broodje heeft de vorm van een maan tijdens het eerste of laatste kwartier.

[Croissants]

Dat die opmerking klopt, bewijst de oorsprong van het woord: het is synoniem met het Engelse woord crescent, wat de gekromde vorm van een wassende of krimpende maan beschrijft.

De oorsprong van de zo Franse croissant moeten we echter niet in Frankrijk zoeken, maar in Oostenrijk. Het type gebak staat bekend als viennoiserie en is derhalve vernoemd naar Wenen. Daar ontwikkelde de oer-croissant zich rond het jaar 1838 uit de kipferl of Hörnche ('horentje'). Volgens talloze recepten werd de kipferl al vanaf de 13de eeuw gebakken.

Kipferl waren eenvoudige gebakjes die naturel of met noten geserveerd werden. Ze leken op de rugelach, die vanaf de 17de eeuw in heel Oost-Europa met smaak werd gegeten en een hoofdbestanddeel van de Jiddische keuken was.

[Rugelach]

Hoe kwam die croissant dan uiteindelijk in Frankrijk terecht, zo luidt de terechte vraag. Jarenlang werd de mythe verspreid dat Marie Antoinette, dochter van de Oostenrijkse aartshertogin Maria Theresa (1717-1780) en zelf koningin van Frankrijk, ze na haar huwelijk met de Franse koning Lodewijk XVI rond het jaar 1770 aan het hof van Versailles introduceerde 'omdat ze haar vaderland' zo miste.

Onzin, zo blijkt uit historisch onderzoek, want op croissants lijkende baksels werden pas gedurende de 19de eeuw in Parijs geïntroduceerd. In 1837 opende daar een bakkerij, bemand door een tweetal in Oostenrijk geboren bakkers, August Zang and Ernest Schwartzer. Het duurde nog een tijdje voordat de croissants ook in Frankrijk populair werden.

[Cornetti]

Maar, zoals we al eerder hebben gezien bij de baguette bestaat er ook in Italië een oudere versie van de croissant. De cornetti ('kleine horentjes') bestaan ook uit gelamineerd gebak. Een cornetto heeft een zachte, dichte binnenkant met overal schilferige boterlagen. Het deeg wordt verrijkt met melk en eieren en is iets zoeter dan traditioneel croissantdeeg.

En zo zie je maar: de Fransen adopteerden een buitenlands broodje en vinden dat croissants echt Franse baksels zijn.