Drie woorden: Tzatziki, Caçik en Raita

Pittige gerechten hebben soms een verfrissende tegenhanger nodig om in balans te komen. Een voorbeeld daarvan is de bekende tzatziki, (τζατζίκι), een verkoelende Griekse yoghurtsaus met oosterse roots, waar diens voorganger in ons land bekend staat als raita. In India circuleren voor dit bijgerecht echter meerdere namen en meerdere varianten.

Raita en zijn broertjes zijn eveneens allemaal yoghurtsauzen, maar die zijn in zuidelijk Azië gekruid met mosterdzaadjes en komijn, daar zelfs aangevuld met groenten als komkommer, ui of wortel. Het specifieke recept hangt af van de streek en zelfs van de familietraditie.

De raita werd door de Perzen 'ontdekt' toen India deel uitmaakte van het Perzische rijk. Deze yoghurtsaus werd naarna door de buren, het Byzantijnse Rijk, overgenomen en onderging een paar gedaanteverwisselingen. Daar noemde men de yoghurtsaus caçik, een woord dat afgeleid was van het Oud-Perzische žaž ('wilde tijm'). De caçik bestond (en bestaat) uit yoghurt, komkommer, knoflook, aangevuld met een paar verscheurde wilde muntblaadjes en soms dille. Uiteraard ontbreekt de extra vergine olijfolie niet.

Omdat in het verleden Turkije onder Griekse heerschappij heeft gestaan (en andersom), zijn de nationale keukens uiteraard sterk door elkaar beïnvloed. De Griekse versie is hier het meest bekend geworden en tzatziki wordt aanbevolen als dipsaus voor vleesgerechten, maar kan ook geserveerd worden als alternatief van mayonaise bij gebakken aardappelen of patat en het is verrassend verfrissend als calorie-arme dip voor groenten.

Toch kunnen we het spoor van deze saus verder volgen. In de Balkan heeft het zijn meest westelijke verschijningsvorm en in Albanië noemt men het xaxiq.

Ingrediënten:
- een halve komkommer
- 200 gram Griekse yoghurt
- een of twee teentjes knoflook
- dille (fijngehakt)
- (eventueel) zout naar smaak
- Aljeta Extra vierge olijfolie

Bereiding:
Schil de komkommer, rasp hem en meng hem met wat extra vierge olijfolie, zout en citroensap. Laat het uitlekken in een zeef. Klop de Griekse yoghurt goed los en meng de teentjes knoflook, gehakte komkommer en dille door de yoghurt. Giet voor het opdienen een flinke scheut Aljeta extra vergine olijfolie over je xaxiq (of tzatziki).

oop je Albanese Aljeta extra vergine olijfolie hier.